Werkgevers en werknemers over de gehele wereld staan voor nieuwe uitdagingen. Kijken wij naar de geschiedenis en specifiek naar de uitdagingen van de arbeidsmarkt, dan valt vooral op dat partijen zich niet makkelijk kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden. De Covid-19 pandemie bracht daar ook het bewijs voor op.
Voorspellingen dat nieuwe technologieën werknemers grotendeels of bijna geheel overbodig zullen maken, zijn al zo oud als technologische veranderingen zelf. Hoewel het verhaal misschien apocrief is, vertelt de beroemde Romeinse historicus Plinius the Elder (23 of 24 na Chr.) hoe de Romeinse keizer Tiberius Caesar Augustus (42 v.Chr.) een uitvinder vermoordde die zogenaamd onbreekbaar glas had uitgevonden, uit angst voor wat dit zou betekenen voor de glasverwerkende handel.
Koningin Elizabeth I (1533) weigerde op dezelfde manier William Lee een octrooi te verlenen voor zijn mechanische breimachine en argumenteerde: “Denk na over wat de uitvinding zou kunnen doen voor mijn arme onderdanen”.[1] Het zijn niet alleen Keizers en Koninginnen die bang zijn geweest voor de implicaties van nieuwe technologieën op werkgelegenheid.
Aan het begin van de 18e eeuw vreesden Britse textielarbeiders vervanging van hun arbeidsplaatsen door goedkope arbeidskrachten, vanwege een uitvinding van de “Flying Shuttle” (mechanisatie van het weven). Uitvinder John Kay (1704) moest hierdoor zijn huis zien branden.[2] Het zelfde lot kwam complementerend uitvinder James Hargreaves (1720) tegemoet.[3] In 1811 begonnen werknemers in Engeland met een vier jaar durende burgeroorlog,[4] als gevolg van broodverlies.
Recenter voorspelde de econoom John Maynard Keynes (1883) dat de introductie van nieuwe technologieën aanzienlijke welvaart zou creëren, maar ook wijdverspreide technologische werkloosheid zou veroorzaken, aangezien machines mensen zouden vervangen. In 1930 voorspelde hij dat de werkweek zou dalen tot 15 uur en dat het ‘economische probleem’ van het voorzien in basisbehoeften zou worden opgelost.[5]]
Economisch historicus Robert Heilbroner (1919) voorspelde ook in 1965: “Terwijl machines de maatschappij blijven binnenvallen, steeds meer sociale taken dupliceren, wordt het menselijk arbeid zelf – althans, zoals we nu denken aan ‘arbeid’ – geleidelijk aan overbodig.”[6]
Nobelprijswinnaar Wassily Leontief (1906) zag een analogie tussen menselijke arbeid en paarden van het begin van de 20e eeuw, en voorspelde in 1952 dat mensen paarden zouden volgen in onnodig worden:” Arbeid zal steeds minder belangrijk worden. . . . Meer en meer werknemers zullen worden vervangen door machines. Ik zie niet in dat nieuwe industrieën iedereen in dienst kunnen nemen die een baan zoekt[7][8][9].
Voorspellingen van wijdverspreide, technologisch geïnduceerde werkloosheid zijn echter tot nu toe niet uitgekomen. Het liedje van broodvrees blijkt wederom te worden gezongen, als in het vooruitzicht staat, dat wetenschappers zodanige machines denken te vervaardigen, die stressloos zijn en vooral geen vakantie nodig hebben, en hierdoor het menselijk arbeid minder aantrekkelijk maken.
[1] M. Finley, 1973, The Ancient Economy, University of California Press, Berkeley, Calif.; D. Acemoglu and J. Robinson, 2011, Why Nations Fail, Crown, New York.
[2] K.E. Lommerud, F. Meland, and O.R. Straume, 2006, Globalisation and union opposition to technological change, Journal of International Economics.
[3] Daron Acemoglu,James A. Robinson, 2012, Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity and Poverty,
[4] Mark Easton, Geraldine Carrodus, Tim Delaney, Kate McArthur, Richard Smith, 2013, Oxford Big Ideas Geography, https://www.oup.com.au/__data/assets/pdf_file/0021/58071/Oxford-Big-Ideas-Geography-History-9-ch5-Industrial-revolution.pdf
[5] J.M. Keynes, 1933, “Economic Possibilities for Our Grandchildren (1930),” pp. 358-373 in Essays in Persuasion, W.W. Norton & Company, New York.
[6] R.L. Heilbroner, 1965, Men and machines in perspective, National Affairs.
[7] W. Leontief, 1952, Machines and man, Scientific American 87(3):150-160.
[8] E. Brynjolfsson and A. McAfee, 2015, “Will Humans Go the Way of Horses?,” Foreign Affairs (July/August), pp. 8-14.
[9] Acemoglu and Restropo, 2016, “The Race Between Machine and Man.
Bron: Kamlesh Ganesh, 2020, IBW University.