“De wijze waarop financiële dienstverleners de compliance wet en regelgeving naleven sluit financial inclusion uit”
Deze was een van de stellingen die geponeerd werden ter aanwakkering van een discussie op het recent gehouden Nationaal Compliance Congres 2022 door de TABTO Group NV. Het doel van het debat was een open constructieve communicatie tussen de publieke en private sector (financiële en niet financiële dienstverleners), regelgevers en rechtshandhavingsinstanties te bewerkstelligen, inzake de gemeenschappelijke vijand: de georganiseerde financiële criminaliteit! Tijdens dit debat zijn prominente personen met elkaar in discussie gegaan over de diverse onderwerpen. Een daarvan had te doen met de financiële inclusiviteit van de Surinaamse samenleving.
Risico’s
Alvorens de discussie-ronde begon, merkte oud bankier Jim Bousaid op: “Als je met bankiers praat, zeggen ze allemaal dat ze voorstander zijn van financiële inclusiviteit, maar als je kijkt naar de resultaten, dan valt het iets tegen. Omdat banken te weinig doen, te weinig risico’s nemen. Je moet het risico van verlies van correspondentbanken niet onderschatten”, meent Jim.
Wetgeving
Hij wijst op voorbeelden in het buitenland waar er wetgeving is gemaakt inzake financiële inclusiviteit. “In Nederland bestaat zo iets als de wet op de Basisbankrekening. De gedachte daarachter is dat iedereen recht heeft op een eenvoudige betaalrekening. Het is een heel simpele rekening waarmee je het risicoprofiel van mensen kan vastleggen. Ik denk dat we het in Suriname a la model Nederland gewoon moeten vastleggen in wetgeving”, opperde Jim.
Rechtspraak Nederland
Het Nederlands gerechtshof heeft omtrent de betaalrekening overwogen dat weliswaar ook banken contractsvrijheid hebben, maar dat dit recht niet onbegrensd is. Bij banken is bij de begrenzing van dit recht van belang dat hun maatschappelijke functie een bijzondere zorgplicht meebrengt ten opzichte van derden met wier belangen zij rekening behoren te houden op grond van hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. Het hof neemt daarbij in aanmerking het feit van algemene bekendheid dat het vrijwel onmogelijk is om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer, laat staan een bedrijf te exploiteren, zonder te beschikken over een betaalrekening bij een bank.
Door de uitspraak van de Hoge Raad is er iets meer duidelijkheid ontstaan over de positie van zakelijke gebruikers in relatie tot banken, en dan met name bij het aanhouden van betaalrekeningen. Duidelijk is dat bij het oordeel de belangenafweging centraal staat, en dat de belangen van de bank onder omstandigheden plaats moet maken voor het belang van zakelijke gebruikers bij een deelname aan het economisch verkeer. Onbegrensd is het recht van zakelijke gebruikers echter niet; de bank hoeft immers geen verhoogd risico op witwassen te tolereren en hoeft klanten met een verhoogd risicoprofiel niet in staat te stellen om contante gelden te storten.
Meer dan Wetgeving nodig
De Centrale Bank van Suriname zal volgens Roy Baidjnath Panday, gewezen Procureur Generaal heel dominant zijn in het werken aan een stukje verbetering op dit stuk. Hoewel hij het belang hiervan onderkent, is het hebben van een rekening bij de bank, als het invullen van een basisbehoefte, naar zijn zeggen maar een zijde van het verhaal. “Binnen zo een bankorganisatie zal jij je internal audit steviger moeten organiseren. En je zult je compliance unit echt gedreven moeten krijgen om te weten, welke risico’s wij creëren als financiële instantie bij het aanbieden van producten. Zijn wij instaat om de risicos die gekoppelt zijn aan onze producten in ogenschouw te nemen? Het mag niet een moment opname zijn. En zijn wij instaat om tijdig melding te maken van ongebruikelijke transacties?
De centrale rol van banken
Terence Gonesh, directeur van de Surichange Bank NV, gelooft ook dat er inderdaad wet en regelgeving moet komen om te regelen dat iedereen uiteindelijk een betaalrekening kan hebben. Er moet volgens Terence inderdaad zoals Roy zegt, binnen de organisatie een heleboel geregeld worden. Hij doet daar een schepje bovenop. “We moeten niet vergeten dat banken een centrale rol vervullen binnen de economie en dat er heel veel particulieren zaken doen met de banken. Dat betekent dat de banken niet op zichzelf staan. De manier waarop de werkwijze van banken wordt beoordeeld, staat ook niet op zichzelf”, vertelt Terence. Het gaat dus volgens Terence niet alleen om de ordening binnen de banken zelf, maar ook om de omgeving waarin de banken moeten opereren.
Derisking
Advocaat Naila van Dijk voegde haar kritiek toe inzake het onderwerp van derisking. Derisking is het weigeren van bepaalde cliënten door banken in verband met het risico op witwassen en terrorisme financiering. “Ik denk niet dat derisking geen oplossing is om compliant te zijn. Wat is het gevolg daarvan? Door middel van derisking sluit u sectoren of actoren uit. U duwt ze in die informele economie en u geeft die onderwereld opower. U maakt die informele economie groter, en daarmee is het algemeen belang niet gediend”, aldus Naila.
Redenen voor geen Bankrekening
De reden dat heel veel mensen in Suriname geen bankrekening hebben is in de eerste plaats omdat banken veel te rigide risk management beleid voeren. Dit stelt Peter Diekman, Forensisch accountant en Hoogleraar Corporate Governance.
“Ik heb al diverse keren gezegd, je moet iedereen in Suriname en bankrekening kunnen geven. En ik wil ook eigenlijk heel sterk pleidooi houden: ga nou geen vergelijking maken met de Nederlandse wet regelgeving. Jullie hebben een eigen land, een eigen republiek, je moet het op je eigen manier doen. Die zwerver langs de waterkant is voor een bank geen risico. Die zwerver krijgt gewoon een rekening en als hij daar geld op krijgt kan hij er wat mee doen. Geen geld, dan kan hij er helemaal niets mee doen. Dus geen krediet risico”, legt Peter uit.
Daarnaast wijst Peter ook op het gegeven dat er ook mensen zijn die de banken niet vertrouwen met hun geld. Zeker gezien men veelal beperkt over de eigen middelen in chartaal geld kan beschikken. “Dan hoor ik nou zeggen: ja maar de mensen die willen die bankrekening niet, want sommige mensen willen belasting ontduiken. Sommige mensen die zitten in de criminaliteit en die hebben dus chartaal geld nodig. De belangrijkste reden om dus dat chartaal geld de nek om te draaien. We gaan natuurlijk niet de financiële inclusiviteit beperken omdat er mensen zijn die misschien wel belasting ontduiken of die misschien wel in de financiële of de drugscriminaliteit zitten. Dit is dus precies de verkeerde redenering.
Jim wijst erop dat de informele sector in Suriname veel te groot is. Er moet naar zijn zeggen voor de overheid een enorme uitdaging liggen om incentives te creëren voor de informele sector richting formalisering.
“Wij zijn niet in de business om mensen weg te sturen. Banken verdienen geld aan hun cliënten en het liefst willen we hen in huis hebben. Wat wel belangrijk is, is dat de bank er een grote verantwoordelijkheid hebben. Die verantwoordelijkheid betekent dat zij niet het belang van het individu boven het algemeen belang van het financiële systeem zullen zetten”, voegt Terence toe.
Aan het eind van deze discussie kon geconcludeerd worden dat financiële inclusiviteit met verstand moet gebeuren en niet zonder meer de deur open moet staan voor een ieder om aan een bankrekening te komen.
Connect ondersteunt en bevordert de creatie en verspreiding wetenschappelijke kennis en onderzoek door samenwerking met bibliotheken, uitgevers, onderzoekers, onderwijsinstellingen en wetenschappers.
Wens jij ons werk te ondersteunen?
Inzendingen voor publicatie: info@connect.sr
Adverteren: Click hier