Het doel van het onderwijs is om door middel van scholing en vorming iedere burger van Suriname in staat te stellen, te werken aan individuele ontplooiing, economische onafhankelijkheid en maatschappelijke participatie. Aan elke Surinaamse burger moet de gelegenheid geboden worden om competenties, kennis en vaardigheden te ontwikkelen en te verwerven in de maatschappij, zodanig dat in eigen behoefte kan worden voorzien en zo een bijdrage kan worden geleverd aan de welvaart en welzijn van land en volk (Staatsblad van de Republiek Suriname, 2014).
Shereen Amritpersad heeft middels haar onderzoek de percepties van middelbaar afgestudeerden met betrekking tot pest-slachtofferschap en leergedrag in beeld gebracht. Dit deed zij in het kader van haar Sociologie afstudeerproject aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname. Shereen wilde weten welke percepties middelbaar afgestudeerden hebben die pesten hebben ervaren in de omgevingscontext van het glo, voj en vos in Paramaribo, van pest-slachtofferschap en leergedrag.
“Onderwijs is een onbetwist recht voor elk kind”
Het bovenstaande citaat geeft het belang van onderwijs aan. Het is daarom verwachtbaar dat scholen een veilige plek zijn voor alle leerlingen. Volgens het Ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur moet onderwijs voor elke Surinaamse burger toegankelijk zijn. Het blijkt echter dat Surinaamse scholieren zich niet altijd veilig voelen binnen de omgevingscontext op school, wat in verband wordt gebracht met het negatief gedrag van medeleerlingen, met name pesten.
Eerder onderzoek
Julia Terborg geeft in haar onderzoek over geweld tegen kinderen aan dat de meest voorkomende vorm van pesten in Suriname verbaal pesten is. Ongeveer 27% van de scholieren die zij heeft bevraagd geeft aan dat zij de afgelopen 12 maanden gepest zijn door medeleerlingen. Vooral op de glo scholen komt pesten het vaakst voor (35%). Op lbo en mulo niveau is het deel van leerlingen dat in het afgelopen jaar is gepest respectievelijk 26% en 20%. De meest genoemde redenen voor pesten zijn gerelateerd aan persoonlijke kenmerken van het slachtoffer, zoals de naam, het uiterlijk, de etnische afkomst, de economische status, het “afwijkend” gedrag, de schoolprestaties en de seksuele kenmerken. De onderzoeker geeft aan dat het heel verontrustend is om te constateren dat 58% van de Surinaamse kinderen verbaal gepest zijn op school, 42% materieel geweld waaronder diefstal op school van persoonlijk eigendom heeft ervaren, 39% fysiek gepest is, waarvan 15% gewond is geraakt in een gevecht met een medeleerling (Terborg, Scholieren onderzoek geweld tegen kinderen, 2018). Uit het onderzoek blijkt dus dat fysiek geweld het minst voorkomt t.o.v. verbaal geweld, gevolgd door materieel geweld.
Pestgedrag
Pestgedrag is niet hetzelfde als plagen, maar is bedoeld om iemand herhaaldelijk, over een lange periode te kwetsen, waarbij er een duidelijk machtsverschil bestaat tussen dader en slachtoffer. De Unesco legt een link tussen pesten en leergedrag, waarin er duidelijk naar voren komt dat studenten die vaak gepest worden vaker de school missen, slechtere schoolresultaten hebben en lager scoren voor vakken zoals wiskunde. Slechte discipline en een onveilige schoolomgeving worden geassocieerd met lagere academische prestaties: gepeste leerlingen scoren vaak lager bij wetenschappelijke testen. Een onveilige omgeving veroorzaakt door pesten, kan het functioneren van een schoolgaande dus sterk beïnvloeden (Giannini, 2019).
Onderzoek
Dit onderzoek is kwalitatief explorerend, maar heeft ook een beschrijvend karakter. De populatie binnen dit onderzoek bestond uit personen vanaf 18 jaar tot en met 40 jaar, die pesten op de lagere, mulo en of middelbare school hebben meegemaakt in het district Paramaribo. Om de onderzoekseenheden te bereiken is gebruik gemaakt van doelgerichte steekproefmethode en sneeuwbal steekproefmethode.
Resultaten
Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat de respondenten de schoolomgeving niet als veilig en inclusief hebben ervaren. Verbaal en relationeel pesten zijn twee vormen van pesten die het meest voorkwamen bij deze groep respondenten en deze vorm van onmacht bevestigen zij door termen zoals dominant, macht, vernedering, intimidatie, minderwaardigheid of zelfverzekerdheid mee te nemen in hun verklaringen.
Deze onveilige omgevingscontext heeft invloed gehad op het leergedrag van meer dan de helft van de respondenten. De motivatie om de school te bezoeken nam af en de school werd met tegenzin bezocht. Vragen stellen of beantwoorden, naar het bord lopen of actief samenwerken werden sterk belemmerd. Elk jaar overgaan, met hoge cijfers overgaan, slagen of afstuderen werden voor sommigen van hen ook bemoeilijkt. Minder sociaal zijn op school, niet graag vrienden willen maken of afzondering van de buitenwereld zijn invloeden van pesten geweest.
Intrinsieke Motivatie
Toch is het opmerkelijk dat de intrinsieke motivatie als sociaal mechanisme een grote rol heeft gespeeld bij bepaalde respondenten. Ondanks de onveilige omgevingscontext, hebben vier van de respondenten positief leergedrag vertoond, mede te danken aan hun intrinsieke motivatie. Het is opmerkelijk dat de respondenten ook aangeven dat de rol van ouders en leerkrachten (extrinsieke motivatie) verbeterd mag worden, zodat het pest-slachtofferschap in een vroeg stadium wordt aangepakt en de invloeden op het leergedrag minder zijn. Het is daarom ook aanbevolen dat de omgevingscontext op school geherstructureerd moet worden, waarbij het ministerie Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, samen met andere instellingen in Suriname, meer aandacht kan geven aan het pestproblematiek en vooral ook de ouders en leerkrachten hierin betrekt.