Mediaorganisaties hebben niet langer de alleenheerschappij op het verzamelen, verwerken en verspreiden van nieuws. Het zijn gewone burgers, willekeurige voorbijgangers of toevallige getuigen die een partijtje meeblazen in het nieuws orkest. Het is moeilijker aan het worden voor journalisten gezien nieuws nu ongefilterd op socialmedia platformen gepubliceerd wordt door burgers zelf.
Vishmohanie Thomas heeft met haar onderzoek willen vaststellen wat de invloed van social media is op de poortwachtersfunctie van Surinaamse journalisten. Het onderzoek werd verricht in het kader van de slotfase van had bacheloropleiding op de Academie voor Hoger Kunst en Cultuur Onderwijs (AHKCO). Thomas heeft acht jaar als journalist gewerkt bij Times of Suriname. Daarna was ze verbonden aan de Surinaams Chinese televisiezender SCTV en sinds januari 2017 als journalist bij Suriname Herald. Ze is sinds 30 juni 2020 hoofdredacteur van Suriname Herald.
Over Gatekeeping
Journalistiek staat al eeuwen bekend als een vrij beroep waarin beoefenaren verslag doen van nieuws, via verzameling en verwerking van ontwikkelingen en gebeurtenissen voor de lezer, kijker of luisteraar. Journalistiek is de discipline van het verzamelen, controleren, rapporteren en analyseren van het nieuws. Deze werkwijze staat ook bekend als ‘Gatekeeping’, omdat de journalist het nieuws selecteert en via zijn of haar of een medium kanaliseert naar het publiek. De journalist kan beschouwd worden als het kanaal dat bepaalt of dit nieuwsitem wel of niet naar het publiek toe wordt gecommuniceerd, stelt de uitvinder van de gatekeeping theorie, Kurt Lewin. De journalisten waren dus de zogeheten ‘gatekeepers’, bewakers van wat nieuws is en wat niet.
Theorie en methode
De theorieën van François Heinderyckx en Tim P. Vos en de poortwachters theorie van Julian Wallace zijn beschreven en met elkaar vergeleken. Bij het vergelijken van deze theorieën wordt de oorspronkelijke theorie van Kurt Lewin (1947) niet uit het oog verloren. Gekozen is voor de theorie van François Heinderyckx en Tim P. Vos, omdat ze stellen dat ongeacht van waar het nieuws komt, het uiteindelijk door een filter heen zal moeten gaan om de betrouwbaarheid ervan aan te kunnen geven. De onderzoekspopulatie bestaat uit 40 journalisten in Paramaribo van diverse mediabedrijven, die zich regulier bezighouden met het verzamelen en verwerken van nieuws. Er is voor 40 journalisten gekozen op basis van de bezetting per medium, van wie sommige minimaal 2 vaste journalisten en weer andere meer dan 4 op hun nieuwsdienst of redactie hebben.
Resultaten
De poortwachtersfunctie is niets anders dan ongewenste of nutteloze dingen blokkeren door een poort te gebruiken. Hier wordt de persoon die een beslissing neemt “poortwachter” genoemd. Als gekeken wordt naar de onderzoeksresultaten dan heeft 74,3 procent van de respondenten aangegeven bewust te zijn van hun rol als poortwachter. 38 procent van de respondenten heeft aangegeven dat gatekeeping tot doel heeft betrouwbaar, transparant en geverifieerd nieuws brengen naar de samenleving.
Verder zijn ook de volgende zaken uit de bus gekomen:
- 51 procent van de respondenten gebruikt social media om nieuws te vergaren. Het andere deel, 49% zegt dat pas te doen als het dat nodig acht.
- Van de respondenten vindt 63,2 % dat online-nieuwsbronnen soms betrouwbaar zijn, tegenover 22% dat vind van niet. 60 % vindt dat online bronnen soms wel betrouwbaar zijn als die afkomstig zijn van een officiële pagina, van bijvoorbeeld een functionaris. 80 % van de respondenten vindt dat online nieuwsbronnen gebruikt kunnen worden nadat de informatie is geverifieerd.
- 80 % van de respondenten is van oordeel dat de traditionele nieuwsorganisaties nog invloed hebben op het nieuws met de komst van sociale media.
- De respondenten zijn voorgehouden dat de journalist fungeert als een poortwachter of sluiswachter die beslist over wat wel of niet wordt doorgelaten. Op de vraag of de poortwachtersfunctie in gevaar dreigt te komen met de komst van social media, gaf 54,3 % aan dat er wel sprake is van een dreiging.
- 23 % van de respondenten vindt dat er nog altijd gewerkt moet worden met officiële bronnen en fact checken moet plaatsvinden om inhoud te geven aan digitale gatekeeping. 23 % weet niet hoe er invulling daaraan gegeven moet worden, terwijl 14% wel van oordeel is dat informatie voorzien moet worden naar behoefte en liefst de juiste informatie. 5 % vindt dat er wetgeving moet komen op dit gebied en de gebruikelijke niet-digitale gatekeeping gebruikt moet worden.
- 68 % van de respondenten is het eens dat de oude mediahuizen geen monopolie meer hebben wanneer het gaat om de grootte en inhoud van het nieuws. 31,4% is er het niet mee eens. 88,6 % van de respondenten zijn van oordeel dat burgers ook een bijdrage mogen leveren in de totstandkoming van nieuws. 11,4 % deelt deze mening niet gezien er nu sprake is van burgerjournalistiek waarbij amateurs zich bezighouden met het nieuws
Conclusie
De invloed van social media op de poortwachtersfunctie van Surinaamse journalisten is van dien aard dat de gatekeeping functie is veranderd. Hoewel de functie zeker nog relevant is, gaan traditionele media rekening moeten houden dat social media continue nieuwe producties publiceert via de toegenomen distributiekanalen. De hervorming in medialand maakt dat de traditionele media als gatekeepers niet meer vastpinnen aan hun taak om sec nieuws te vormen en selecteren, maar ook een bijdrage daaraan te leveren.
In sommige gevallen is het doel om klanten en inkomsten te vergaren. Bij digitaal nieuwssites is zelfs sprake van tegenovergestelde gatekeeping, waar nieuwsitems op de homepagina plaats moeten maken voor nieuwe nieuwsitems. Daarnaast is gatekeeping geen eenrichtingsverkeer meer, maar een tweerichtingsweg. Journalisten zijn niet de enige gatekeepers meer met de komst van social media, want nu zijn er nieuwe actoren zoals sociale organisaties, freelance journalisten en belangengroepen. Dit geldt ook voor politici, voorgangers, activisten en iedereen met volgelingen op social media